Jak poprawić efektywność uczenia się? – wskazówki do pracy z dzieckiem z trudnościami w koncentracji uwagi
Spostrzeżenia ogólne (wprowadzenie do problematyki)
Dzieci z deficytami uwagi mają tendencję do ociągania się, odkladania na później różnych obowiązków, zwłaszcza zajęć wymagających większego i dłuższego wysiłku umysłowego takich jak nauka szkolna, czy odrabianie zadań domowych. Gdy już podejmą te zajęcia to szybko męczą się, odrywają od pracy, nie kończą zadań, wymagają częstego przypominania o uważnym czytaniu poleceń, kontynuowaniu zadań, sprawdzaniu wyników (popełniają bowiem często pomyłki wynikające z pośpiechu i chaotycznej pracy). Pracując z uczniem z deficytami uwagi musimy pamiętać, aby naszym celem nie stało się dążenie do zmiany dziecka (zlikwidowania objawów), lecz do zapewnienia korzystnych warunków zewnętrznych (ograniczenie czynników rozpraszających, organizacja miejsca i czasu pracy) oraz wprowadzenia dodatkowej motywacji do nauki. Najogólniej rzecz biorąc czynnikami sprzyjającymi wydłużeniu czasu uwagi i motywującymi dziecko do podejmowania wysiłku umysłowego (w tym związanego z nauką) będzie subiektywna atrakcyjność i „opłacalność” tego wysiłku, jak również perspektywa rychłego, realnego końca podejmowanych zadań.
Co pomaga w funkcjonowaniu dziecka z trudnościami w koncentracji uwagi
- zapewnienie odpowiednich warunków zewnętrznych (osobny pokój, czyste biurko)
- opracowanie z rodzicem harmonogramu dnia i czynności: sporządzanie planów, kart pracy/list zadań do wykonania na dany dzień i umieszczenie ich w widocznym miejscu np. nad biurkiem
- dzielenie pracy na etapy (robienie przerw między poszczególnymi zadaniami np. w formie krótkiej aktywności ruchowej ); odkreślanie wykonanych zadań ustalonym z dzieckiem symbolem np. „+”, pochwała lub inna forma nagrody np. żeton/punkt przeliczany pod koniec dnia/tygodnia na nagrody (małe, średnie, duże) wybierane z wcześniej opracowanego katalogu nagród
- skracanie czasu wykonania zadania (nie czekamy, aż dziecko skończy wszystkie zadania; sprawdzamy od razu pojedyncze każde zrobione zadanie; chwalimy najpierw za samo zrobienie zadania ; „Skończyłeś zadanie, pilnie pracujesz!”, a potem za poprawność jeśli jest dobrze wykonane, jeśli są błędy motywujemy do poprawy „teraz popraw błędy”
- wprowadzenie ograniczników czasowych (klepsydra, minutnik itp.)
- wydawanie krótkich, konkretnych poleceń, wydawanie jednego polecenia naraz – jeśli chcemy żeby dziecko zrobiło kilka rzeczy sporządzamy i dajemy mu listę
- przy dłuższym tekście do przeczytania zaznaczanie najważniejszych fragmentów tekstu
- po uzgodnieniu z nauczycielem ewentualne zmniejszenie liczby przykładów do wykonania, skrócenie długości notatki do przepisania
- motywowanie dziecka do kończenia zadań np. poprzez potraktowanie odrabiania lekcji jako gry komputerowej, w której zakończenie etapu jest warunkiem przejścia do następnego poziomu gry, a zdobywanie punktów zakończone jest premią
- w trosce o kształtowanie się pozytywnej samooceny/poczucia własnej wartości dziecka zwrócenie szczególnej uwagi na dobre relacje z dzieckiem, częste stosowanie pochwał, nagradzanie za wysiłek (niekoniecznie za efekty)
Na podstawie „Sposób na trudne dziecko” Artur Kołakowski, Agnieszka Pisula opracowała psycholog Maria Grondalska